როგორ შევქმნათ კრიპტო?
შთაგონებული ხარ კრიპტოს წარმატებით და ფიქრობ საკუთარი ტოკენის შექმნაზე? ეს სტატია შენთვისაა.
რა არის კრიპტოვალუტა?
კრიპტოვალუტა არის ციფრული აქტივი, რომელიც იყენებს დაშიფვრას (კრიპტოგრაფიას) ტრანზაქციების უსაფრთხოებისთვის და ფუნქციონირებს დეცენტრალიზებულ კომპიუტერულ ქსელზე. უმეტესობა დაფუძნებულია ბლოკჩეინზე — ბლოკების ჯაჭვზე, სადაც ინახება ყველა ტრანზაქცია.
კრიპტოვალუტები, როგორც წესი, გამოიყენება თანხის შესანახად, საკომისიოს გადახდისა და მომხმარებლებს შორის ანგარიშსწორებისთვის.
ტოკენი vs ქოინი
სანამ პასუხს გავცემთ კითხვას — როგორ შეიქმნას კრიპტო ქოინი — საჭიროა ამ ორი ტერმინის გარჩევა. კრიპტო ინდუსტრიაში „ქოინი“ და „ტოკენი“ ხშირად ერევათ ან გამოიყენება სინონიმებად, თუმცა ისინი განსხვავებულ მნიშვნელობებს ატარებენ.
ქოინები შეიქმნა სპეციალურად ვალუტის ფუნქციის შესასრულებლად და დაფუძნებულია საკუთარ ბლოკჩეინზე. ისინი გამოიყენება ტრანზაქციებისთვის და მოქმედებენ ისევე, როგორც ფიატ ვალუტა. საკუთარი ბლოკჩეინის მქონე ქოინებია Bitcoin, Ethereum, XRP, Tezos, EOS, Solana და სხვები.
ტოკენები კი ის კრიპტო აქტივებია, რომლებსაც არ აქვთ საკუთარი ბლოკჩეინი და ფუნქციონირებენ სხვა ქსელზე. ტოკენები გამოიცემა სმარტ კონტრაქტების მეშვეობით, რომლებიც განსაკუთრებით პოპულარული გახდა Ethereum-ის გაშვების შემდეგ. ყველაზე გავრცელებული ტოკენის სტანდარტია Ethereum-ზე დაფუძნებული ERC-20.
კრიპტოვალუტის შექმნის გზები
შეიქმენი საკუთარი ბლოკჩეინი
ეს არის საუკეთესო გზა კრიპტოს შესაქმნელად მინიმალური ძალისხმევით. მაგალითად, პოპულარული აქტივი Shiba Inu (SHIB) დაფუძნებულია Ethereum-ის ბლოკჩეინზე.
გააკეთე არსებული ბლოკჩეინის ფორკი
ასევე შესაძლებელია კრიპტოს შექმნა არსებული ბლოკჩეინის კოდის შეცვლით, ანუ ე.წ. ფორკის შექმნით.
ფორკი ქმნის ახალ კრიპტოს ძველი ბლოკჩეინის ბაზაზე. ეს მეთოდი მოითხოვს დიდ ძალისხმევას და ტექნიკურ ცოდნას. საბედნიეროდ, ყველაზე პოპულარული ბლოკჩეინები — Bitcoin, Ethereum, Polkadot, Solana და EOS — ღია კოდით არის ხელმისაწვდომი GitHub-ზე.
ფორკების მეშვეობით დეველოპერები ახერხებენ ბლოკჩეინის ნაკლოვანებების აღმოფხვრას.
მაგალითად, Bitcoin-ის ქსელი ტრანზაქციებს ნელა ამუშავებს, აქვს მაღალი საკომისიო და არ უზრუნველყოფს ანონიმურობას. ამის გამო 2017 წელს Bitcoin-მა ექვსი ფორკი განიცადა, რის შედეგადაც გაჩნდა Bitcoin Cash, Bitcoin Gold, Bitcoin Diamond და სხვა ანალოგები.
გამოიყენე არსებული პლატფორმა
კიდევ ერთი გზა არის არსებული ბლოკჩეინის გამოყენება და მის საფუძველზე საკუთარი ქოინის შექმნა. ეს გთავაზობს მეტ მოქნილობას და სრულ კონტროლს ქოინზე. თუმცა, ამ პროცესს სჭირდება მნიშვნელოვანი ტექნიკური ცოდნა, ასევე დროისა და ფინანსური რესურსების ინვესტირება.
გზამკვლევი, როგორ შევქმნათ კრიპტო ნაბიჯ-ნაბიჯ?
ნაბიჯი 1. განსაზღვრე მიზნები
რატომ გინდა კრიპტოს შექმნა? რა ამოცანებს უნდა ასრულებდეს? განვითარების დაწყებამდე განსაზღვრე აქტივის ფუნქციები. შემდეგ გადადი სახელის შერჩევასა და ლოგოს დიზაინზე — ისინი დაეხმარება შენს ტოკენს გამორჩეულად გამოიყურებოდეს სხვათა ტოკენებს შორის.
ამის შემდეგ საჭიროა White Paper-ის შექმნა — ოფიციალური დოკუმენტი, რომელიც მოიცავს ახალ ბლოკჩეინ პროექტზე სრულ ინფორმაციას და მის მიზნებს ინდუსტრიის პრობლემების გადასაჭრელად.
White Paper წარმოადგენს შუალედურ ფორმატს ტექნიკურ დოკუმენტაციასა და მარკეტინგულ ინსტრუმენტს შორის. კომპანიები ხშირად აქვეყნებენ მას ფინანსური რესურსების მოსაზიდად ICO/IEO/IDO-ის გზით და პოტენციურ ინვესტორებს აცნობენ თავიანთ პროდუქტს.
2008 წლის 31 ოქტომბერს სატოში ნაკამოტომ გამოაქვეყნა Bitcoin White Paper — 10-გვერდიანი დოკუმენტი, სადაც დეტალურად აღწერა პროექტის არსი. ის განსხვავდება თანამედროვე ანალოგებისგან და უფრო აკადემიურ ნაშრომს წააგავს.
ნაბიჯი 2. აირჩიე კონსესუსის მექანიზმი
კონსესუსის მექანიზმი არის პრინციპებისა და წესების ერთობლიობა, რომლის მეშვეობითაც ქსელში ჩართული ყველა ნოდი ავტომატურად თანხმდება ქსელის მიმდინარე მდგომარეობაზე. ყველაზე გავრცელებული მექანიზმებია Proof-of-Work (PoW) და Proof-of-Stake (PoS).
PoW არის პირველი კრიპტო კონსესუსის მექანიზმი, რომელიც დაფუძნებულია შესრულებული სამუშაოს მტკიცებულებაზე. ეს გულისხმობს რთული მათემატიკური ამოცანის ამოხსნას მაინინგის პროცესში. კონცეფციის არსი ორ წესად შეიძლება ჩამოყალიბდეს:
- საჭიროა გრძელვადიანი და რთული ამოცანის შესრულება მძლავრი აღჭურვილობით;
- მისი შედეგის მარტივად შემოწმება უნდა იყოს შესაძლებელი.
თუმცა, PoW მექანიზმი მკაცრად გააკრიტიკეს მაღალი ენერგომოხმარებისა და ეკოლოგიური ზემოქმედების გამო. შედეგად, გაჩნდა უფრო ეფექტური ალგორითმები, რომლებიც ნაკლებად მოითხოვენ გამოთვლით რესურსებს — ერთ-ერთი მათგანია PoS.
PoS-ის მიხედვით, ბლოკჩეინის მართვის უფლება მომხმარებელს ეძლევა მისი აქტივების რაოდენობის შესაბამისად. PoS სჯობნის PoW-ს დაბალი ენერგომოხმარებითა და ბლოკების გენერაციისა და ქსელის უსაფრთხოების მაღალი ეფექტურობით. ამ პრინციპით, რაც უფრო მეტი ქოინი აქვს მომხმარებელს, მით უფრო მაღალია შანსი, რომ ის მიიღებს ჯილდოს ახალი ბლოკის შექმნისთვის. გარდა ამისა, PoS არ მოითხოვს ძვირადღირებულ მაინინგ აღჭურვილობას.
ამავდროულად, PoS ალგორითმს აქვს ერთი მინუსი — ის მომხმარებლებს უბიძგებს მეტი ქოინის დაგროვებისკენ, რაც შეიძლება გამოიწვიოს დეცენტრალიზაციის დაკარგვა, როცა ქსელის კონტროლი მცირე ჯგუფის ხელში მოექცევა.
ასევე, შესაძლებელია სხვა ალგორითმების გამოყენებაც — მაგალითად, Proof-of-Authority (PoA) ან Proof-of-Burn (PoB).
ნაბიჯი 3. აირჩიე პროგრამირების ენა
საკუთარი კრიპტოს შესაქმნელად საჭიროა პროგრამირების ენის შერჩევა. არჩევანი დამოკიდებულია იმ მახასიათებლებზე და ფუნქციებზე, რომლებიც გსურს ჰქონდეს შენს პროექტს. უმჯობესია აირჩიო ფართოდ მხარდაჭერილი ენა, რომელსაც ჰყავს აქტიური დეველოპერების საზოგადოება. ჩვეულებრივ, ამ მიზნით გამოიყენება Solidity, C++, Java, Python, Rust ან Substrate.
Solidity ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული პროგრამირების ენაა სმარტ კონტრაქტებისა და Ethereum-ზე დაფუძნებული დეცენტრალიზებული აპლიკაციების (dApp) შესაქმნელად. Solidity-ს შესასწავლად სასურველია გამოცდილება სხვა ენებში — JavaScript, C++ და Python — რადგან Solidity დიდწილად ეფუძნება მათ კონცეფციებს.
ბოლო წლებში კრიპტო ინდუსტრიაში მნიშვნელოვნად გაიზარდა Rust დეველოპერების რიცხვი, რომელიც აერთიანებს OCaml-ის მსგავს და ფუნქციურ ენათა საუკეთესო მახასიათებლებს. Rust-ის გამოყენებით შეიქმნა ისეთი წარმატებული პროექტები, როგორიცაა Solana, Near, Compound და მრავალი სხვა.
დეველოპერები აქტიურად იყენებენ Substrate პლატფორმასაც, რომელიც აგებულია Rust-ზე და გამოიყენება Polkadot ეკოსისტემის პროექტების გასაშვებად.
პროგრამირების ენების დადებითი და უარყოფითი მხარეების ჩამონათვალი შეიძლება დიდხანს გაგრძელდეს — საბოლოოდ კი არჩევანი დამოკიდებულია შენს ცოდნაზე და ტექნიკურ შესაძლებლობებზე.
ნაბიჯი 4. აირჩიე ბლოკჩეინი
არჩეული კონსესუსის მექანიზმის მიხედვით უნდა შეარჩიო შესაბამისი ბლოკჩეინის პლატფორმა, რომელიც მას უჭერს მხარს. მაგალითად, თუ PoS ალგორითმზე შეჩერდი, შენთვის მისაღებია Ethereum, Solana, Cardano ან Near.
გინდა იცოდე, როგორ შექმნა კრიპტო ქოინი ნაბიჯ-ნაბიჯ? მაშინ განაგრძე კითხვა!
ნაბიჯი 5. შექმენი ნოდები
შემდეგი ნაბიჯია საჭირო პროგრამული უზრუნველყოფის ჩამოტვირთვა და ნოდების დაყენება. ნოდი არის კომპიუტერი, რომელიც ხდება დეცენტრალიზებული ქსელის ნაწილი. ნოდი მონაწილეობს ტრანზაქციების გადამოწმებასა და გადაცემაში, ასევე ბლოკჩეინზე მათი ისტორიის შენახვაში.
მაგალითად, კომპიუტერი ბიტკოინის ქსელში ნოდად იქცევა მას შემდეგ, რაც დაინსტალირდება Bitcoin Core ბლოკჩეინი. ნოდი, რომელზეც გაშვებულია „Bitcoin Core“, ეწოდება სრული ნოდი. ის ამოწმებს ბლოკებს, ადასტურებს ან აუქმებს ტრანზაქციებს და ავრცელებს მონაცემებს ქსელში. სრული ნოდები დამოუკიდებლად მოქმედებენ და უზრუნველყოფენ ბლოკჩეინის სტაბილურობას.
ნაბიჯი 6. დააყენე ბლოკჩეინის არქიტექტურა
ახლა დროა დაგეგმო შენი კრიპტოს ინფრასტრუქტურის შიდა მექანიზმები — ტრანზაქციების ფორმატი, ქსელის პროტოკოლი და კონსესუსის ალგორითმი. თუ გადაწყვეტ შექმნა კრიპტო უკვე არსებულ ბლოკჩეინზე, ისარგებლებ მისი მზა არქიტექტურით. ბლოკჩეინების უმეტესობას აქვს უცვლელი, გამოცდილი და დეცენტრალიზებული კრიპტოგრაფიული არქიტექტურა.
ნაბიჯი 7. დაგეგმე ტოკენომიკა
ამ ეტაპზე აუცილებელია კრიპტოს ტოკენომიკის დაგეგმვა. რამდენი აქტივი უნდა გამოუშვა? რამდენი იქნება მიმოქცევაში? აუცილებელია ბალანსის დაცვა — თუ ბაზარზე ზედმეტად ბევრი ტოკენი მოხვდება, კრიპტოს ღირებულება მნიშვნელოვნად შემცირდება.
ნაბიჯი 8. მოახდინე API-ს ინტეგრაცია
API (Application Programming Interface) უზრუნველყოფს კომუნიკაციის არხს ქსელის ნოდებს შორის და ეხმარება პროგრამას გახდეს მომხმარებლისთვის მარტივად გამოყენებადი.
API-ის ინტეგრაცია მნიშვნელოვან როლს თამაშობს კრიპტოს უსაფრთხოებასა და კონფიდენციალურობის შენარჩუნებაში. API ასევე შესაძლებელს ხდის ბლოკჩეინში თანამშრომლობას, განსაკუთრებით ტრანზაქციების განხორციელებისას.
ნაბიჯი 9. შექმენი მინიმალურად სიცოცხლისუნარიანი პროდუქტი (MVP)
MVP არის პროდუქტი მინიმალური, მაგრამ საკმარისი ფუნქციონალით, რომელიც პირველ მომხმარებლებს აკმაყოფილებს. MVP დაეხმარება პრობლემების დროულად გამოვლენაში, როცა პროექტში ჯერ კიდევ მცირე რაოდენობის დრო და რესურსია ჩადებული.
პროექტები ხშირად უშვებენ სატესტო ქსელებს (testnet), რათა შეამოწმონ სისტემის ეფექტიანობა და ქსელის დატვირთვა, ასევე ჩაატარონ ექსპერიმენტები ისე, რომ მომხმარებელთა რეალურ აქტივებზე ზეგავლენა არ მოხდეს.
ნაბიჯი 10. შეიმუშავე ინტერფეისი
კარგად აწყობილი ინტერფეისი იზიდავს ახალ მომხმარებლებს და ამარტივებს მათ ურთიერთობას პროდუქტთან. კრიპტო ისედაც რთული თემაა, ამიტომ მომხმარებლები არჩევენ მარტივ და მოსახერხებელ ინტერფეისს ტრანზაქციებისთვის.
ნაბიჯი 11. შექმენი საფულის მისამართი
საფულის მისამართი არის უნიკალური ასოებისა და ციფრების მიმდევრობა, რომელიც დაკავშირებულია კონკრეტულ კრიპტოსთან. მის შესაქმნელად შეგიძლია გამოიყენო ონლაინ სერვისი ან სპეციალური პროგრამა საკუთარ კომპიუტერზე.
ნაბიჯი 12. ლეგალიზება
კრიპტოს სამართლებრივი სტატუსი და რეგულაციები ქვეყნების მიხედვით განსხვავდება. აქტივი უნდა გამოუშვა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ იმყოფები კრიპტო-მეგობრულ იურისდიქციაში. გარდა ამისა, სანამ დაიწყებ ICO-ს შექმნას, უნდა დაადგინო, ნებადართულია თუ არა ICO შენს ქვეყანაში. ასევე, აუცილებელია White Paper-ში აისახოს პროექტის სამართლებრივი ასპექტები.
ნაბიჯი 13. მარკეტინგი
პროექტის გაშვების გარშემო ინტერესის გასაჩენად საჭიროა ოფიციალურ სოციალურ გვერდებზე დააანონსო ეარდროპი ან მოიზიდო ინფლუენსერები მისი რეკლამირებისთვის.
ძლიერი საზოგადოების შექმნა პოპულარულ სოციალურ ქსელებში — როგორიცაა Discord, Telegram, Reddit, Medium და Twitter — აუცილებელია. რეგულარული კომუნიკაცია და აქტივობა ამ პლატფორმებზე დაგეხმარება ახალი აუდიტორიის მოზიდვაში, პროდუქტთან ინტერაქციის გაზრდასა და პროექტის გაცნობაში.
ამიტომ მნიშვნელოვანია აუდიტორიას ყოველთვის მიაწოდო ინფორმაცია პროექტთან დაკავშირებული ყველა გეგმის, აქტივობისა და პარტნიორობის შესახებ.
რა ჯდება საკუთარი კრიპტოს შექმნა?
კრიპტოს შექმნის ღირებულება დამოკიდებულია მის ტიპსა და შენს მოთხოვნებზე. მაგალითად, ქოინის შექმნა საშუალოდ ღირს დაახლოებით 10,000–30,000 აშშ დოლარი. როგორც აღვნიშნეთ, ქოინი უფრო მოქნილი და დაცულია, თუმცა მისთვის საჭიროა ბლოკჩეინის შექმნაც. სწორედ ეს ფაქტორები ზრდის მისი განვითარების ფასს ტოკენთან შედარებით.
ტოკენის შექმნა გაცილებით იაფი ჯდება, რადგან საჭიროა მხოლოდ სმარტ კონტრაქტის დამუშავება და გაშვება.
რამდენი დრო სჭირდება კრიპტოს შექმნას?
სირთულის დონის მიხედვით, კრიპტოს ნულიდან შექმნას შეიძლება დასჭირდეს ერთი თვიდან ექვს თვემდე.
საბაზისო კრიპტოს შექმნა ავტომატური ინსტრუმენტების გამოყენებით მხოლოდ რამდენიმე წუთს იღებს, თუმცა არსებული ბლოკჩეინის კოდის შეცვლა მოითხოვს მაღალ ტექნიკურ გამოცდილებას.
დამატებით საკითხს წარმოადგენს ქოინის შენარჩუნება და პოპულარიზაცია, რადგან მისი გასაშვებად აუცილებელია საკუთარი ბლოკჩეინის ლოგიკის შექმნა. სპეციალისტების დაქირავება დროს დაგიზოგავს, თუმცა საჭირო იქნება პროგრამული განვითარების ხარჯების დაფარვა.
კრიპტოს შექმნის მიზეზები
პროექტის კრაუდფანდინგი
თუ გჭირდება კომპანიის დაფინანსება ადრეულ ეტაპზე ან გსურს კრაუდფანდინგ კამპანიის დაწყება, კრიპტოს გამოშვება შეიძლება გახდეს ინვესტორების მოსაზიდი საშუალება.
ფინანსური მოქნილობა
კრიპტო არ იმართება ცენტრალიზებული ფინანსური ინსტიტუტების, მაგალითად ცენტრალური ბანკების მიერ, რაც უზრუნველყოფს მეტ მოქნილობას. გარდა ამისა, შეგიძლია დააკონფიგურირო აქტივის ფუნქციონალი შენი ბიზნესის საჭიროებების შესაბამისად.
მაგალითად, საკუთარი კრიპტოს ფლობა საერთაშორისო ვაჭრობისას საშუალებას მოგცემს განახორციელო გადახდები უფრო სწრაფად და დაბალ ფასად, ვიდრე საბანკო გადარიცხვებით.
მოსახერხებელი გადახდები
საკუთარი კრიპტო გაძლევს კონკურენტულ უპირატესობას ეფექტიანობისა და მომხმარებლის უკეთესი გამოცდილების წყალობით. ის ასევე წარმოადგენს გადახდის ალტერნატიულ საშუალებას მსოფლიოს მომხმარებლებისთვის, მათ შორის მათთვისაც, ვისაც საბანკო მომსახურებაზე წვდომა არ აქვს.
სამი საუკეთესო კრიპტო ბაზარზე
Bitcoin (BTC)
Bitcoin არის ციფრული აქტივი და გადახდის სისტემა, რომელიც სატოში ნაკამოტომ შექმნა 2009 წელს. ტრანზაქციებს ამოწმებენ ქსელის ნოდები კრიპტოგრაფიის საშუალებით და ისინი ინახება საჯარო რეესტრში, რომელსაც ბლოკჩეინი ეწოდება.
Ethereum (ETH)
Ethereum არის კრიპტო პლატფორმა, რომელიც საშუალებას იძლევა ბლოკჩეინზე დაფუძნებული დეცენტრალიზებული აპლიკაციების (dApp) შექმნას სმარტ კონტრაქტების მეშვეობით. მისი მიზანია შექმნას დეცენტრალიზებული ფინანსური პროდუქტების სისტემა, რომელიც ხელმისაწვდომი იქნება ყველასთვის, ეროვნების, ეთნიკურობისა თუ რელიგიის მიუხედავად.
სწორედ ეს ხდის Ethereum-ს მიმზიდველს — ის აძლევს ადამიანებს შესაძლებლობას ისარგებლონ საბანკო ანგარიშებით, სესხებით, დაზღვევითა და სხვა ფინანსური სერვისებით, თუნდაც მათ არ ჰქონდეთ სახელმწიფო ინფრასტრუქტურაზე წვდომა.
Tether (USDT)
Tether (USDT) არის ტოკენი, რომელიც მიბმულია აშშ დოლართან 1:1 თანაფარდობით. Tether-ის სტეიბლქოინი გამოსულია რამდენიმე ბლოკჩეინზე, მათ შორის Algorand, Ethereum და Tron.
ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სტეიბლქოინის სტატუსით, Tether შეიქმნა იმისათვის, რომ დაიცვას კრიპტო მომხმარებლები მაღალი ვალატილობისგან.
ხშირად დასმული კითხვები
როგორც წესი, კრიპტო ქოინის ან ტოკენის შესაქმნელად გარკვეული პროგრამირების ცოდნაა საჭიროა. თუმცა, შეგიძლია დაიქირაო დეველოპერი, რომელიც შექმნის ციფრულ აქტივს შენთვის.
ტოკენის უფასოდ შესაქმნელად შეგიძლია გამოიყენო ისეთი აპლიკაცია, როგორიცაა WalletBuilders.
დიახ, ლეგალური კრიპტოს შესაქმნელად საჭიროა შესაბამისი ლიცენზია. მისი მიღების პირობები ქვეყნიდან ქვეყანამდე განსხვავდება.
დიახ, შეგიძლია შექმნა საკუთარი კრიპტო. თუმცა, ამისთვის საჭირო იქნება გარკვეული დროისა და ფინანსური რესურსების ჩადება.
