ყველაფერი, რაც უნდა იცოდეთ Ethereum 2.0-ის შესახებ
2022 წლის აგვისტოში კრიპტო-საზოგადოებისთვის გლობალური მოვლენა მოხდა. ეს არის Ethereum-ის ბლოკჩეინის გადასვლა “Proof-of-Stake” კონსენსუს ალგორითმზე. ამ მასშტაბურმა განახლებამ, სახელწოდებით “The Merge”, ბევრი ცვლილება მოიტანა მთელ Ethereum ეკოსისტემაში და გახსნა ახალი შესაძლებლობები. მაშ, რასთან გამკლავება უწევთ მაინერებს და ჩვეულებრივ მომხმარებლებს? შეიტყვეთ მეტი ამ სტატიაში.
PoW-დან PoS-მდე
2015 წელს Ethereum ქსელის გაშვების შემდეგ, ბლოკჩეინში ახალი ბლოკები ემატებოდა Proof-of-Work (PoW) კონსენსუს ალგორითმის საშუალებით. მისი პრინციპის მიხედვით, რაც უფრო მეტი გამოთვლითი სიმძლავრე აქვს მაინერს, მით უფრო მაღალია მისი შანსი დაამაინინგოს ახალი ბლოკი და მიიღოს შესაბამისი ჯილდო.
თუმცა, PoW-ს მნიშვნელოვანი ნაკლი ჰქონდა — უზარმაზარი ენერგომოხმარება. მაინინგის სირთულე თანდათან იზრდება, შესაბამისად იზრდება მოთხოვნები აღჭურვილობაზე და ენერგიის ხარჯვაც. ETH მაინინგი წელიწადში იმდენივე ენერგიას მოიხმარდა, რამდენსაც ფინეთი, ხოლო მისი ნახშირბადის კვალის მოცულობა შვეიცარიას უტოლდებოდა. სწორედ ეს გახდა ერთ-ერთი მიზეზი გადასვლისა გაცილებით ეკონომიურ და გარემოსთვის მეგობრულ Proof-of-Stake (PoS) ალგორითმზე.
ბლოკჩეინებისთვის, რომლებიც მუშაობენ PoS ალგორითმით, გადამწყვეტი აღარ არის გამოთვლითი სიმძლავრე, არამედ ის, რამდენი ETH აქვს მომხმარებელს. რაც უფრო მეტს დაასტეიქებს, მით უფრო მაღალია მისი შანსი, რომ მისი ნოდი შერჩეული იყოს ახალი ბლოკის დასავალიდირებლად და, შესაბამისად, მიიღოს ჯილდო. ნოდის გასაშვებად საჭიროა მინიმუმ 32 ETH. მომხმარებელი, რომელსაც სურს ვალიდატორი გახდეს, ამ რაოდენობას ქსელში ბლოკავს და შემდეგ იღებს უფლებას ტრანზაქციების გადამოწმებაზე. ETH-ის მაღალი ფასის გამო, ყველა ვერ ახერხებს 32 ETH-ის შეძენას, ამიტომ არსებობს სტეიკინგ პულები, სადაც შესაძლებელია მცირე ოდენობის ჩადებაც და შემოსავლის პროპორციული განაწილებაც.
ETH-ის გადასვლის შედეგები PoS-ზე
Ethereum-ის კონსენსუს ალგორითმის ცვლილება დიდი ხნის წინ იყო დაგეგმილი. 2022 წლის აპრილიდან ქსელში პარალელურად ორი ბლოკჩეინი მუშაობდა: ერთი — PoW ალგორითმზე, ხოლო მეორე, სატესტო — PoS-ზე. საბოლოოდ, 2022 წლის სექტემბერში „The Merge“-ის ფარგლებში ისინი გაერთიანდნენ და Ethereum მთლიანად Proof-of-Stake-ზე გადავიდა.
ალგორითმის ცვლილებას სხვა მნიშვნელოვანი განახლებებიც მოჰყვა:
- Triple halving. ETH-ის ემისია 88%-ით შემცირდა, რაც ფასის ზრდის მიზეზია. გარდა ამისა, ვალიდატორებსა და მსხვილ მფლობელებს ძლიერი ინტერესი აქვთ კურსის ზრდაში.
- ETH-ის ფლობის საპროცენტო სარგებელი. Merge-ის შემდეგ ETH-ის სტეიკინგის საშუალო სარგებელი დაახლოებით 4–5 %-ს შეადგენს, რადგან ჯილდოები, რომლებიც აქამდე მაინერებს ენიჭებოდათ, ახლა ვალიდატორებზე გადადის.
- ETH-ის დაბლოკვა. Merge-ის შემდეგ ქოინებისა და სტეიკინგის ჯილდოების გატანა დაუშვებელი იყო და ეს შესაძლებლობა მხოლოდ 2023 წლის მარტში, Shanghai განახლების შემდეგ გახდა ხელმისაწვდომი.
ამგვარად, Ethereum-ის PoS-ზე გადასვლამ მნიშვნელოვნად შეამცირა ენერგომოხმარება და აქცია ETH ეკომეგობრულ აქტივად.
რა საფრთხეები?
არსებობს მოსაზრება, რომ PoW ალგორითმი უფრო მდგრადია 51%-იან შეტევასთან, რადგან უზარმაზარი გამოთვლითი სიმძლავრის დაჭერა უფრო რთულია, ვიდრე საკმარისი ოდენობის კრიპტოზე კონტროლის მოპოვება. ასევე შესაძლებელია ვალიდატორებზე თავდასხმა ან ტრანზაქციების გადამოწმების უფლების ბოროტად გამოყენებაც.
გარდა თავდასხმებისა, არსებობს ქსელის ცენტრალიზაციის საფრთხეც, რომლის თავიდან აცილებასაც DeFi პროექტები თავდაპირველად ცდილობდნენ. რაც შეეხება მაინერებს, მათ მოუწევთ სხვა კრიპტოს მაინინგზე გადასვლა ან საკუთარი ნოდების გაშვება.
დასკვნა
ETH ბაზრის კაპიტალიზაციით მეორე ადგილზეა. შესაბამისად, Ethereum-ის მასშტაბურმა განახლებამ მნიშვნელოვნად იმოქმედა როგორც მის ეკოსისტემაზე, ისე მთლიანად კრიპტო სამყაროზე. ქსელის გადასვლამ Proof-of-Stake ალგორითმზე საზოგადოებას მკაფიო სარგებელი მოუტანა, თუმცა გარკვეული საფრთხეებიც წარმოშვა. რამდენად წარმატებული აღმოჩნდა „The Merge“, ამას მხოლოდ დრო აჩვენებს.
